maandag 20 februari 2012

Muze op Maandag: wisseling van de macht

Foto: misabrzi
Bron: http://www.flickr.com/photos/brzi/4334737487/sizes
Vandaag heeft politiek leider zijn functie per direct neergelegd. De grote vraag is wie nu in beeld is als opvolger. Opvolging was ook een terugkomend probleem voor Romeinse keizers. Muze op Maandag zet de mogelijkheden voor een keizer op een rij.

Het Romeinse Rijk is vanaf 27 v. Chr. een keizerrijk onder leiding van keizer Augustus. Hij wil net als de keizers na hem de macht zo dicht mogelijk bij zich en zijn naaste houden. Een beetje keizer besteedt daarom ook de nodige zorg aan zijn opvolging. Als hij de kans ertoe krijgt, tenminste ...

De voorkeur gaat uit naar opvolging via dynastie. En dan ook nog het liefst via eigen nageslacht. Maar dat is niet altijd mogelijk. Dan zijn er verschillende oplossingen. Een ervan is door huwelijk een geschikte kandidaat in de familie te trouwen. Een ander om jouw troonopvolger te adopteren als zoon. Keizer Nerva is de eerste die van deze laatste mogelijkheid gebruik maakt. Hij verkiest een adoptie van Trajanus tot zijn zoon boven een opvolging uit zijn eigen familie. Voor de keizers is adoptie een uitgelezen mogelijkheid om toch via erfopvolging een capabele opvolger te kiezen die jouw beleid en belangen voortzet. Vanaf eind van de eerst eeuw is dit veelvuldig gebeurd. Deze keizers gelden als de adoptiefkeizers (96 - 180 n. Chr.).

Vanaf 235 werkt de dynastieke opvolging niet meer. Zij maakt plaats voor de opvolging via geweld. Deze keizers staan bekend als de soldatenkeizers. In deze periode van 235 tot 284 n. Chr. heeft het Romeinse Rijk meer dan vijftig verschillende keizers en tegenkeizers gekend. En slechts één van hen is niet omgelegd ... Keizer Diocletianus (keizer 284 - 305) treedt in 305 vrijwillig terug nadat hij de opvolging via staatshervormingen (twee keizers en twee onderkeizers - tetrarchie) goed had geregeld. Denkt hij. Maar zijn regeling werkt niet omdat de dynastieke invloeden toch te sterk blijken. Weer breekt een tijd van strijd om de macht aan en van pogingen de macht op familie te laten overgaan.

In de vijfde eeuw blijft dit zo doorgaan, met dit verschil dat op de achtergrond Germaanse generaals aan de touwtjes trekken. In 476 zet de Germaan Odoaker de kindkeizer Romulus Augustulus af en maakt daarmee een einde aan vijf eeuwen troonopvolging in het (West) Romeinse Rijk. En hoe het afloopt met Odoaker? Die wordt dertien jaar na zijn benoeming ... juist ja ... vermoord.

Meer weten?
- leestip: het boek Keizers sterven niet in bed (Amsterdam 2001) van Fik Meijer

0 reacties: